Wat is PC Bottlenecking?

Eenvoudig gezegd kan PC bottlenecking worden omschreven als een prestatiebeperking die wordt veroorzaakt door een specifiek onderdeel of ander aspect van een systeem waardoor de PC niet zijn maximale prestatiepotentieel kan bereiken.

Je hebt een liter water, je hebt een kan van een liter aan de andere kant, maar de hals van de fles beperkt de prestaties. Letterlijk een flessenhals.

Een pc presteert heel synchroon. Veel mensen weten dat de GPU (Graphics Processing Unit) primair verantwoordelijk is voor framerates in games en andere GPU-rekentaken, maar de CPU (Central Processing Unit) moet gegevens snel genoeg verwerken om deze naar de GPU te "voeden". Over het algemeen wordt de inhoud op je pc opgeslagen op een SSD of HDD. Die gegevens worden vervolgens via het systeemgeheugen (RAM) doorgestuurd naar je CPU en GPU. Dankzij de PCI Express bus zijn deze gegevens en het systeemgeheugen toegankelijk met extreem hoge snelheden.

Als je CPU echter te traag is om effectief gegevens naar de GPU te sturen, dan kan je GPU een "bottleneck" hebben, wat betekent dat de prestaties onbenut blijven. Hij zit gewoon te wachten op de volgende CPU-cyclus. Al die heerlijke gegevens, de hoge-resolutie gametextures, de ongelofelijke game-inhoud, zitten daar in de opslag of het systeem-RAM, terwijl de CPU zijn best doet om het te verplaatsen. Hartverscheurende dingen.

Als je CPU een krachtpatser is die elke cyclus enorme hoeveelheden gegevens naar buiten gooit, maar de GPU niet snel genoeg is om ze te verwerken, zal de GPU de bottleneck van je systeem zijn.

De CPU en GPU zijn de twee meest besproken onderdelen, maar ze bestaan niet in een vacuüm. Op moderne systemen kunnen systeemgeheugen en opslag ook een rol spelen. Als je bijvoorbeeld nog steeds een SATA-schijf gebruikt, kun je beperkt zijn tot snelheden van ongeveer 500-550 MB/s. Terwijl een moderne M.2 NVMe SSD met PCIe 5.0 compatibiliteit sequentiële leessnelheden tot 14.000MB/s kan produceren. Dat is ongeveer 25 keer sneller. Als je een moderne high-end GPU en CPU hebt, moet je jezelf niet in de knel brengen met trage opslag.

Een van de andere componenten die vaak over het hoofd wordt gezien is het systeemgeheugen, of RAM. De hoeveelheid RAM-geheugen speelt een grote rol bij knelpunten in de prestaties. Als je bijvoorbeeld moderne games draait met een hoge resolutie, zul je grote textuurbestanden en enorme hoeveelheden gegevens moeten uitwisselen van de opslag naar je GPU en CPU.

Als je dat probeert te doen met 4GB of 8GB geheugen, zul je een slechte tijd hebben. Moderne systemen presteren het beste met ten minste 16 GB RAM en sommige toepassingen (zoals videobewerkingsprogramma's) hebben veel baat bij 32, 64 of zelfs 128 GB RAM. Maar de hoeveelheid RAM is niet het enige waar je aan moet denken - de totale bandbreedte van je systeemgeheugen, de frequentie van het geheugen, kan een grote rol spelen.

We hebben gemerkt dat op moderne systemen een overgang van DDR5 4800 MHz naar DDR5 6000 MHz de framerates drastisch kan verbeteren.

Ga voor meer informatie over waarom het geheugen belangrijk is naar onze pagina MEMORY MATTERS.

Als je geheugen te traag is, of als je er niet genoeg van hebt, kun je de rest van je systeem in de knel brengen.

Nu we hebben vastgesteld wat bottlenecking is, wat doen we eraan? Hoe weet je of je systeem bottlenecks heeft en wat doe je als dat zo is?

Er zijn verschillende programma's die je kunt gebruiken om knelpunten in je pc op te sporen, maar een paar van de populairdere opties zijn NVIDIA GeForce Experience of MSI Afterburner. Met deze tools kun je je CPU- en GPU-gebruik in realtime controleren tijdens games en benchmarks.

Het systeem dat voor deze test is gebruikt, is een Intel Core i9 13900K-processor met een NVIDIA GeForce RTX 4090, 64 GB CORSAIR Dominator Titanium DDR5-6400 en een 2 TB CORSAIR MP700 M.2 NVMe SSD.

Met de nieuwste NVIDIA-app geïnstalleerd, kan ik door op ALT+Z te drukken het NVIDIA-menu openen, onderaan "Statistieken" selecteren en vervolgens op "Alles weergeven" klikken, dat de statistieken toont die je op je pc kunt overlappen.

Wat je hier wilt selecteren is GPU- en CPU-gebruik, omdat dit de twee duidelijkste items zijn die laten zien waar je knelpunt zit.

Door dit te doen krijg je een overlay die op de hoek van de monitor staat en je de frames per seconde van je systeem toont, evenals het GPU- en CPU-gebruik %, zoals dit:

Nu nog wat benchmarks of games uitvoeren. Afhankelijk van wat je probeert te doen met je systeem, zal dit voor jou veranderen. Als je je zorgen maakt over knelpunten tijdens CPU-intensieve AI of videobewerking, dan gebruik je andere tools. Je kunt een aantal betrouwbare prestatie-benchmarks gebruiken, zoals CineBench, 3Dmark, PCMark 10 of andere. Sommige games, zoals Shadow of the Tomb Raider, hebben ingebouwde benchmarks die betrouwbare scores opleveren.

Als je eenmaal hebt bepaald welke software je gaat gebruiken voor je benchmarking of prestatiemonitoring, houd dan de GPU en CPU % getallen in de gaten. Waar je hier op wilt letten is welk onderdeel consequent hogere getallen heeft. Het onderdeel met het hoogste gebruikspercentage is het onderdeel dat hoogstwaarschijnlijk het knelpunt in de prestaties is.

In de voorbeelden in de tabel hierboven zou de GPU bottleneck de GPU constant boven de 95% hebben, terwijl de CPU aanzienlijk lager zou zijn, in dit voorbeeld constant onder de 70% bezetting. Dit zou betekenen dat de CPU heel weinig van zijn mogelijkheden gebruikt, terwijl de GPU bijna alles gebruikt wat hij heeft. Omgekeerd, als je deze getallen verwisselt, zou een gebruik van de GPU onder de 70% betekenen dat deze wacht om iets te doen, terwijl een constant gebruik van de CPU van rond de 95% of hoger zou betekenen dat deze alles doet wat hij kan, maar nog steeds de GPU niet kan bijhouden. Merk op dat deze getallen slechts voorbeelden zijn en dat echte getallen er heel anders uit zullen zien.

Gefeliciteerd! Je hebt het stukje hardware gevonden dat je ervan weerhoudt om het volledige potentieel van je pc te benutten als het gaat om het draaien van je favoriete game of software. De volgende stap is evalueren wat je moet doen. De eenvoudigste manier om de prestaties te verbeteren is door de instellingen te verlagen. Als je in een game bijvoorbeeld merkt dat je GPU beperkt is, probeer dan de grafische instellingen een tandje lager te zetten of de resolutie te verlagen. Op sommige kaarten heeft de driversoftware zelfs een knop "instellingen optimaliseren" die specifiek is voor elk spel of geïnstalleerde software.

Deze optie is gratis en kan je helpen de grafische prestaties te optimaliseren als je GPU je bottleneck is.

Als je CPU knelpunten vertoont, zijn er ook een aantal opties die je kunt bekijken.

• Controleer of je CPU niet oververhit raakt door de temperatuur tijdens benchmarks te controleren. Als je merkt dat je CPU oververhit raakt, volg dan de probleemoplossingsmethoden voor je CPU-koeler om er zeker van te zijn dat deze correct is geïnstalleerd en goed werkt.
• Zorg ervoor dat alle instellingen voor je specifieke CPU correct zijn in het UEFI/BIOS van je systeem.
• Schakel XMP (voor Intel) of EXPO (voor AMD) in om ervoor te zorgen dat je processor en geheugen op hun nominale snelheden werken en dat overklokken is ingeschakeld.

En dan is er nog de duurste (maar leukste) optie: upgraden. Het allerbeste aan een pc-gamer is de wetenschap dat je een aantal onderdelen van je systeem afzonderlijk kunt upgraden. Voor een desktop PC zijn de opties bijna onbeperkt. Zelfs als je CPU een paar jaar oud is, kun je een enorme verbetering zien door een grafische kaart te upgraden. Moet je dat hitteprobleem oplossen? Wat dacht je van een nieuwe CPU-koeler? GPU oververhit? Upgrade je kast naar een model met een hoge luchtstroom en verbeterde ventilatoren om hem koel te houden. Onze webwinkel heeft veel opties op het gebied van pc-upgrades, dus neem snel een kijkje!

Het is belangrijk om te beseffen dat elk systeem een soort knelpunt heeft voor een bepaalde toepassing. Of dat knelpunt je plezier met je pc beïnvloedt, is aan jou. Het verschil tussen 30 FPS en 60 FPS is groot, maar tussen bijvoorbeeld 150 FPS en 180 FPS? Dat is aan jou.