Hebben SSD's invloed op GPU-prestaties?

Hopelijk is het geen verrassing om te zeggen dat een NVMe SSD de opslag bij uitstek is als je een krachtige pc bouwt. Samen met snel geheugen en een krachtige grafische kaart is de SSD snel een steunpilaar geworden van elk systeem dat de beste prestaties wil bieden. Maar heeft het installeren van een SSD, of zelfs meerdere SSD's, een nadelige invloed op de prestaties van je grafische kaart? Aangezien NVMe SSD's dezelfde PCIe-lanes gebruiken als de grafische kaart, betekent dit dat je niet de beste prestaties uit je GPU haalt als je je systeem vult met SSD's?

Het korte antwoord is ja, dat zou kunnen, maar (en het is een belangrijke maar) je zult het niet echt merken. Het iets langere antwoord is waar de rest van dit artikel over gaat.

Om te begrijpen wat hier aan de hand is, moeten we onder de motorkap van je processor en de moederbordchipset kijken. De CPU bepaalt hoeveel PCIe lanes er beschikbaar zijn voor je grafische kaart en SSD's en hoeveel lanes er gereserveerd zijn voor de moederbord chipset.

Een voorbeeld uit de praktijk zal dit duidelijker maken. Laten we eens kijken naar de huidige favoriete processor voor pc-gamers, de AMD Ryzen 7 9800X3D. Deze CPU heeft 28 native PCIe 5.0 lanes, waarvan er vier zijn gereserveerd voor aansluiting op de chipset van het moederbord, waardoor er 24 lanes overblijven voor de focus van dit artikel - 16 lanes zijn bestemd voor de grafische kaart, vier lanes voor het eerste M.2 SSD slot en de laatste vier voor eventuele andere PCIe slots of een extra M.2 connector.

Alle andere apparaten, zoals netwerken, audio en extra opslag, worden via de chipset van het moederbord geleid, die via de vier eerder genoemde PCIe-lanes verbinding maakt met je CPU. Alles duidelijk? Houd die gedachte vast, want hoewel de CPU deze lanes ondersteunt, moet je moederbord ze ook ondersteunen en dat hangt af van de chipset.

Het eerste dat hier opvalt is het enorme aantal AM5 moederbordchipsets dat beschikbaar is. We zijn hier niet om ons te verliezen in de details van AMD's moederborden, maar het is de moeite waard om te benadrukken hoeveel invloed de keuze van het moederbord heeft op de mogelijkheden van je systeem.

Deze tabel laat ook een paar belangrijke verschillen zien, zoals het feit dat de X870E chipset USB4 ondersteunt, terwijl de B650E dat niet doet, hoewel moederbordfabrikanten ondersteuning kunnen toevoegen. Het is ook handig om te controleren welke chipsets PCIe 5.0 grafische slots ondersteunen en hoeveel andere PCIe lanes beschikbaar zijn. Moederbordfabrikanten kunnen deze lanes verschillend gebruiken, sommige bieden meer M.2 slots voor SSD's, meer USB poorten of extra PCIe uitbreidingssleuven. Je moet de specificaties van je moederbord controleren om te zien hoe deze lanes zijn toegewezen.

Nu terug naar ons voorbeeld. Het is geen probleem om een PCIe 5.0 grafische kaart te gebruiken, zoals de onlangs uitgebrachte Nvidia GeForce RTX 5080, naast een snelle PCIe 5.0 SSD zoals de CORSAIR MP700 PRO SE 2TB. De CPU heeft speciaal hiervoor lanes gereserveerd. Maar wat gebeurt er als je meer SSD's toevoegt? Op dit punt kunnen, afhankelijk van je moederbord, de PCIe lanes voor extra SSD's worden gedeeld met de lanes die zijn toegewezen aan de grafische kaart, waardoor het aantal lanes wordt teruggebracht van 16 naar slechts acht, waardoor de bandbreedte effectief wordt gehalveerd.

Is dat geen probleem? Eigenlijk niet zoveel als je zou denken. Grafische kaarten hebben veel meer bandbreedte dan ze gebruiken, vooral met PCIe 5.0. Een volledige 16x PCIe 5.0 verbinding levert een enorme 64GB/s (iets minder door codering), en zelfs halveren tot 8x PCIe 5.0 levert nog steeds 32GB/s - meer dan genoeg voor normaal gebruik.

Tests tonen aan dat het overschakelen naar 8x PCIe 5.0 resulteert in slechts een 1-2% verlaging van de framerates, zoals wordt bevestigd door benchmarks van bronnen zoals Gamers Nexus en JayzTwoCents.

Zelfs het verder terugbrengen van de bandbreedte, naar PCIe 3.0 niveaus (16GB/s), resulteert nog steeds in slechts 2-4% prestatievermindering. Hoewel er nichescenario's kunnen zijn waarbij deze vermindering merkbaar is, blijven de gamingprestaties grotendeels onaangetast.

Het is de moeite waard om te benadrukken hoe PCIe bandbreedte schaalt, omdat elke nieuwe generatie de doorvoer verdubbelt. In wezen is een x8 PCIe 5.0 verbinding vergelijkbaar met een x16 PCIe 4.0 verbinding.

Dus, om de oorspronkelijke vraag te beantwoorden: Zal het installeren van meerdere SSD's de GPU-prestaties beïnvloeden? Ja, maar niet op een noemenswaardige manier. Als je echter zeker wilt zijn van maximale prestaties, moet je de voorkeur geven aan één of twee grotere SSD's in plaats van meerdere kleinere. Deze aanpak helpt om een optimale doorvoer te behouden voor zowel gaming als bestandsoverdracht.